Założenie własnej organizacji pozarządowej to zwykle proces wymagający dużego zaangażowania oraz znajomości przepisów prawnych. Organizacje pozarządowe odgrywają istotną rolę w społeczeństwie, realizując różnorodne inicjatywy, począwszy od działań charytatywnych po edukacyjne, proekologiczne czy wspierające rozwój lokalnych społeczności.  Zakładając fundację lub stowarzyszenie, nie tylko możesz realizować własne pasje i pomysły na działalność społeczną, ale także aktywnie przyczyniać się do rozwoju lokalnych społeczności. Organizacje mogą ubiegać się o dotacje, realizować projekty społeczne a także angażować wolontariuszy do działań na rzecz dobra publicznego.

W tym artykule znajdziesz najważniejszą pigułkę wiedzy dotyczącej założenia organizacji oraz kluczowe kroki związane z rejestracją oraz wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego.

Pierwszym krokiem przy zakładaniu stowarzyszenia jest jasne określenie celów organizacji. Wizja powinna odzwierciedlać wartości, na których organizacja będzie miała swoje podstawy. Cel działalności natomiast, najlepiej opisać w sposób konkretny i mierzalny.  Dobrze sformułowane cele pomogą przy następnych działaniach, w tym przygotowanie statutu organizacji. Idąc tą wizją następnym działaniem jest przygotowanie statutu. Statut jest to dokument określający zasady funkcjonowania organizacji. W niej zapisane są najważniejsze dane – nazwa, siedziba, cele oraz sposób zarządzania. Statut jest kluczowym dokumentem, który później stanowi podstawę przy rejestracji organizacji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

• W przypadku fundacji, statut powinien zawierać informacje dotyczące majątku fundacji oraz wskazanie sposobu jego zarządzania.
• Statut stowarzyszenia powinien z kolei precyzować zasady przyjmowania nowych członków oraz regulować sprawy związane z zarządzaniem organizacją.

Po przygotowaniu statutu należy wybrać odpowiednie osoby, które zaczną pełnić funkcje w zarządzie organizacji. Fundacja wymaga powołania co najmniej jednej osoby, natomiast stowarzyszenie – co najmniej trzech. Warto pamiętać, że wybrane osoby powinny mieć doświadczenie w działalności społecznej oraz być gotowe do pełnienia obowiązków związanych z prowadzeniem organizacji. Skład zarządu jest wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego.

Mając statut oraz zarząd, bez problemu można już zarejestrować organizację w KRS. Jest to kluczowy etap. Aby zarejestrować organizację, należy złożyć wniosek do sądu rejonowego, właściwego dla siedziby organizacji. Wnioski te należy składać w formie papierowej lub elektronicznej. Do wniosku należy dołączyć statut organizacji, listę założycieli oraz dokumenty potwierdzające tożsamość osób reprezentujących organizację. Rejestracja wiąże się z opłatą sądową, która wynosi 250 zł. Po dokonaniu rejestracji organizacja zyskuje osobowość prawną, a wpis do KRS jest podstawą jej dalszej działalności. W trakcie działalności organizacji mogą pojawić się potrzeby wprowadzenia zmian w strukturze organizacyjnej. Zmiany takie jak zmiana adresu siedziby, zmiana zarządu czy zmiany w statucie organizacji wymagają zgłoszenia do KRS. Należy złożyć odpowiednie wnioski i dokumenty, a także uiścić opłatę sądową za te zmiany.

Po rejestracji w KRS, organizacja zobowiązana jest do założenia konta bankowego. Konto bankowe jest niezbędne do prowadzenia działalności finansowej organizacji – przyjmowania darowizn, składek członkowskich oraz realizowania innych operacji finansowych. Aby otworzyć konto, organizacja musi posiadać numer NIP, numer KRS oraz statut. Z konta bankowego organizacja będzie mogła także przeprowadzać wszystkie operacje związane z finansowaniem swoich projektów, a także składać wnioski o dotacje czy realizować umowy z innymi podmiotami. Ważnym krokiem jest rejestracja organizacji w urzędzie skarbowym, w celu uzyskania numeru NIP. Bez tego, organizacja nie będzie mogła prowadzić działalności gospodarczej ani przyjmować darowizn. Wskazane jest również zarejestrowanie organizacji w systemie VAT, jeżeli działalność tego wymaga. Rejestracja w urzędzie skarbowym wiąże się z koniecznością zgłoszenia danych organizacji oraz przedstawienia dokumentów potwierdzających jej rejestrację w KRS. Po finalizacji tych procedur, organizacje pozarządowe mogą ubiegać się o dotacje z różnych źródeł – zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Mogą także prowadzić działalność gospodarczą, organizować zbiórki publiczne, a także otrzymywać darowizny od osób fizycznych oraz innych organizacji. Organizacja musi odpowiednio zarządzać tymi środkami, zgodnie z przepisami prawa oraz celem statutowym. Warto pamiętać, że NGO ma obowiązek składania sprawozdań finansowych oraz merytorycznych do odpowiednich instytucji, takich jak KRS, urzędów skarbowych czy instytucji finansujących. Organizacja musi dbać o zgodność z przepisami i terminowe realizowanie obowiązków sprawozdawczych.

W przypadku, gdy organizacja pozarządowa przestaje pełnić swoją rolę lub nie ma możliwości dalszego funkcjonowania, konieczne jest przeprowadzenie procedury likwidacji. Zgodnie z przepisami, likwidacja NGO wymaga podjęcia uchwały przez zarząd organizacji, a także zgłoszenia zmian w KRS. Organizacja musi przeprowadzić podział swojego majątku, który zgodnie z zapisami statutu, może zostać przekazany na inne cele społeczne lub charytatywne.

Podsumowując
Zakładając fundację, stowarzyszenie lub inną organizację pozarządową, ważne jest, aby przestrzegać obowiązujących przepisów prawnych oraz starannie przygotować się do wszystkich kroków – od opracowania statutu, przez rejestrację w KRS, po pozyskiwanie środków i obowiązki sprawozdawcze. Każdy etap zakładania organizacji wymaga zaangażowania, ale dzięki nim możliwe staje się realizowanie ważnych celów społecznych i wpływanie na ich rozwój.